Դաունի համախտանիշով երեխաների հետ տարվող աշխատանքը Ք.Քոքսի անվան վերականգնողական կենտրոնում
Մարտի 21-ը Դաունի համախտանիշի միջազգային օրն է: Այդ թիվը օրացույց է մտել 2006 թվականից: Օրը ընտրված է ոչ պատահական, այն սիմվոլիկ նշանակություն ունի: Դաունի հիվանդություն ունեցող մարդկանց մոտ 21-րդ քրոմոսոմը 3 հատով է հանդես գալիս, հենց այդտեղից էլ որոշվել է` երրորդ ամսի 21-րդ օրը համարել Դաունի համախտանիշի օր:
Անգլիացի բժիշկ Ջոն Լենգդոն Դաունը 1866թ. առաջին անգամ նկարագրեց այդ սինդրոմը, որը հետագայում կրեց իր անունը:
Հետաքրքիր է այն փաստը, որ առաջին հայտնաբերողը այդ հիվանդությունը անվանեց <<մոնղոլիզմ>>, քանի որ, այդ հիվանդությունը կրող մարդկանց դեմքը նման էր մոնղոլոիդ ռասսայի ներկայացուցիչների դեմքին, սակայն Միջազգային առողջապահության կազմակերպությունը 1965թ. Մոնղոլիայի մասնագետների դիմումից հետո չեղյալ հայտարարեց այդ անվանումը:
Հնարավոր է, որ այդ հիվանդության անվանումը դեռևս կփոխվի: Քանի որ ԱՄՆ-ի աջողջապահության ազգային համալսարանը խորհուրդ տվեց փոխել այդ անվանումը, բացատրելով, որ բժիշկ Դաունը չուներ այդ սինդրոմը:
Ամեն տարի աշխարհում ծնվում է Դաունի համախտանիշով 3000-5000 երեխա:
Դաունի համախտանիշով երեխաների մոտ առկա են բարձրագույն նյարդային գործունեության փոփոխություն` մտավոր հետամնացության տարբեր մակարդակների տեսքով: Երեխաները չնայած արտաքին ֆիզիկական նշանների, ունեն զարգացման որոշակի ներուժ: Հետևաբար երեխայի զարգացման բազմակողմանի խթանումը և վերականգնողական միջոցառումները կարող են որոշակի դրական արդյունք տալ:
Իմացական զարգացումը ընթանում է դանդաղ` փոքր առաջխաղացումներով: Մտավոր հետամնացությունները հայտնաբերվում են գրեթե բոլորի մոտ: Հաճախակի են հուզական և վարքագծային խանգարումները, որոնք իրենց ծանրությամբ զիջում են գլխուղեղի օրգանական ախտահարումներով պայմանավորված մտավոր հետամնացությունը: Բանավոր խոսքի զարգացումն ավելի հետ է մնում, քան նրանց շարժողական և կատարողական հմտությունները:
Քերոլայն Քոքսի անվան վերականգնողական կենտրոն պարբերաբար հաճախում են տարբեր ախտորոշումներով երեխաներ, որոնց թվում են Դաունի համախտանիշով երեխաներ: 2007թվականից մեր տվյալների համաձայն Վերականգնողական կենտրոն հաճախել են 12 երեխա Դաունի համախտանիշով, որոնցից մի քանիսը արդեն ներառվել են հանրակրթական դպրոցներ, իսկ ոմանք շարունակում են ստանալ վերականգնողական բուժում: Նրանց հետ աշխատում են վերականգնողական կենտրոնի տարբեր մասնագետներ` վերականգնող թերապիստներ, հոգեբաններ, լոգոպեդներ, ստանում ջրաբուժություն, մասնակցում են նաև արվեստի դասընթացներին` կավագործություն, նկարչություն, մաքրամե: Կենտրոնում գործում է նաև սպորտի խմբակ` թենիս, որը լավ միջոց է բարելավվելու երեխայի ֆիզիկական վիճակը, շփումը հասակակիցների հետ: ինչպես նաև հաճախակի են այցելությունները հանրային վայրեր, խաղասրահներ, որի հիմնական նպատակն է երեխաների շփումը հասակակիցների հետ, ինչպես նաև հասարակությանը իրազեկ պահելը տվյալ երեխաների գոյության մասին:
2007թվականից Կենտրոնին կից գործում է Մանկական առողջության կենտրոն, որտեղ հաճախում են ֆիզիկական և մտավոր սահմանափակ հնարավորություն ունեցող և առանց այդ սահմանափակումների երեխաներ, այսինքն այն գործում է ինտեգրացման ծրագրով: Նորմալ զարգացման և ինտեգրացման համար երեխան պետք է հաճախի մանկապարտեզ, հանրակրթական դպրոց, շփվի հասակակիցների հետ և ապրի հնարավորինս լիարժեք կյանքով: Հակառակ դեպքում երեխան կմեկուսանա հասարակությունից, կդանդաղի նրա զարգացումն ու հասունացումը:
Համատեղ ուսուցումը երեխայի մոտ ինքնահարգանքի և սեփական կյանքի նկատմամբ բավարարվածության զգացում է առաջացնում, թույլ է տալիս ընդլայնել, կատարելագործել գիտելիքները: Երեխան պետք է շփվի հնարավորինս շատ մարդկանց հետ և դա պետք է կատարվի առաջին հերթին մանկապարտեզի, դպրոցի միջոցով: Սա այն ուղին է, որը կնպաստի Դաունի սինդրոմով երեխայի անձի զարգացմանը և հասարակության կյանքին ինտեգրվելուն:
Պետք է յուրաքանչյուր մարդու մեջ ձևավորել այն դիրքորոշումը, որ ինչպես առողջ, այնպես էլ հատուկ կարիքներով երեխաները հասարակությանը համահավասար և լիիրավ անդամներ են: